بسم الله الرحمن الرحیم
یافارس الحجاز ادرکنی الساعه العجل
فضیلت و آثار دعا از دیدگاه قرآن
1 -خداوند - جلّ جلاله-می فرماید :
قُلْ : ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبّی ، لَوْلا دُعآؤُکُمْ . فَقَدْ کَذَّبْتُمْ ، فَسَوْفَ یَکُونُ لِزاماً .
- بگو : اگر دعایتان نبود ، پروردگارتان چه اعتنایی به شما داشت ، زیرا مسلّماً شما تکذیب نمودید ، و لذا تکذیبتان همواره ملازم شما خواهد بود .
خداوند در این آیه شریفه برای مخاطبَین آن هیچ جایگاه و مقامی در صورتی که دعا نداشته باشد ، قرار نداده ؛ بنابراین ، از این کلام فهمیده می شود که جایگاه و منزلت انسان در نزد خداوند - جلّ جلاله - به اندازه دعا ، و ارزش او به قدر اهتمام به مناجات و خواندن اوست .
شاید کسی اشکال کند بگوید : مراد از دعا در این آیه ، عبادت و پرستش خداوند است ؛ ولی این درست نیست ، بلکه حقّ همانی است که راویان مورد اعتماد از امامان و سروران ما (علیهم السلام ) روایت کرده اند که مقصود از دعا در این آیه ، بدون کم و کاست همان دعایی است که در عرف شرع فهمیده می شود .
2 - خداوند - جلّ جلاله - می فرماید :
فَلَوْلا إِذْ جآءَهُمْ بَاءْسُنا ، تَضَرَّعُوا ، وَلکِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ . (26)
- پس ای کاش هنگامی که سختی و ناگواریی از سوی ما به آنان می رسید ، تضرّع و زاری می نمودند ، لیکن دلهایشان قساوت پیدا نموده و سنگدل گردیده بودند .
خداوند - جلّ جلاله - در این آیه شریفه هشدار می دهد که اگر کافران تضرّع و زاری می نمودند ، خداوند سختی و ناگواری و خشم و عذاب و عقاب خویش را از آنان برمی داشت ، و ناراحتیهای آنان را برطرف می نمود .
ملاحظه می شود که خداوند نفرمود : ای کاش وقتی سختی و ناگواری از ناحیه ما به سوی آنان می آمد ، نماز می خواندند ، یا روزه می گرفتند ، یا حجّ بجا می آوردند ، یا قرآن قرائت می نمودند ، و این خود به صراحت مطلب را برای اهل فهم از برجستگان روشن می نماید .
3 - باز از جمله آیات ، وعده پاکیزه خداوند - جلّ جلاله - است به اینکه : دعا ، کلید رسیدن به آمال و آرزوهاست . آنجا که می فرماید :
وَ إِذا سَاءَلَکَ عِبادی عَنّی ، فَإِنّی قَریبٌ ، اءُجیبُ دَعْوَهَ الدّاعِ إِذا دَعانِ . (27)
- و هرگاه که بندگانم درباره من بپرسند ، بگو : که من نزدیکم ، و دعای هر دعا کننده را هنگامی که مرا بخواند ، اجابت می کنم .
4 - و نیز در این باره است فرمایش دیگر خداوند - جلَّ جلاله - که می فرماید :
اءُدْعُونی اءَسْتَجِبْ لَکُمْ ، إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُوُنَ عَنْ عِبادَتی ، سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ . (28)
- مرا بخوانید تا دعایتان را برای شما اجابت کنم ، براستی کسانی که از پرستش و عبادت من گردنکشی می کنند ، با حالت خواری و ذلّت وارد جهنّم خواهند شد .
خداوند - جلّ جلاله - با این آیه شریفه توجّه می دهد که ترک کردن دعا ، استکبار و گردنکشی از پرستش و عبادت او ، و نیز سبب داخل شدن در آتش جهنّم و عذاب خوار کننده آن است .
از امام صادق (ع ) روایت شده که مراد از عبادتی که انسان از آن گردنکشی می نماید در این آیه ، همان دعا است ، و اینکه هرکس با وجود این دستور آن را ترک کند ، از مستکبران و گردنکشان خواهد بود .
5 - تنها بخشی از آیاتی که ذکر شد ، برای عارفان کفایت می کند ، و اگر نبود در فضیلت دعا ، جز فرمایش خداوند - جلّ جلاله - به سرور پیامبران - صلوات اللّه علیه و آله - آنجا که می فرماید :
واصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بالْغَداوَهِ وَالْعَشِیِّ ، یُریدُونَ وَجْهَهُ ، وَلاتَعْدُ عَیْناکَ عنَْهُمْ .
- و خویشتن را با کسانی که صبح و شام پروردگارشان را می خوانند ، در حالی که تنها خشنودی او را اراده نموده اند ، به صبر و شکیبایی وادار کن ، و مبادا چشمانت را از آنان برداری .
کفایت می کرد ، و این امر بزرگی است ؛ زیرا این خطاب در مقام ستایش و مدحکسانی که صبح و شام به درگاه پروردگار دعا می کنند ، صادر شده و خداوند - جلّ جلاله - به خاطر دعای آنان در صبح و شام به رسولش (ص ) امر فرموده که پیوسته ملازم آنان بوده ، و چشمان شریفش را از مصاحبت و همنشینی با ایشان برندارد .
فلاح السائل ،سیدبن طاووس
اللهم عجل لولیک الفرج والعافیه و النصر والغلبه
